Kaynak: Behzat POLAT
Eski Tarım İşleri konusunu anlatmadan önce Tarım İşleri ile ilgili kullandığımız bazı kelimeleri yazmak istiyorum..
Boyunduruk: Çift sürerken iki atın veya öküzün boyunlarını sabit tutmak ve sabanı bağlamak için takılan 4 deliği olan direk.
Meses: Hayvanla çift sürerken sabanın demirine biriken, yapışan toprakları temizlemeye yarayan uzun saplı küçük kalın spatula gibi demir.
Kedene: Çift sürerken atların boynuna takılan içi kamış vb dolu dış kısmı deri olan boyunduruğu tutan gereç.
Çatal Saban: Çift sürmek için kullanılan, tek bir hayvanın arkasına bağlanan çift sürme gereci.
Felhan: Nadasa bırakılmış arazi ya da ekinlerin kalkmasıyla boşalan tarla.
Örük: Büyükbaş hayvanların dinlenmesi veya yayılması/otlaması için herhangi bir yere uzun iple bağlanması.
Eğrice: Sıcak yaz aylarında eşek ve atların burunlarına kaçmasın diye kafalarını salladıkları hatta huysuzlanarak yere yatmalarını sağlayan arı benzeri böcek.
Baş ipi: Bir ucu bir atın veya öküzün yularına, diğer ucu da diğer at veya öküzün yularına bağlı, sabanı kullanan kişinin hayvanları yönlendirmesini sağlayan uzun sicim.
Samı: Boyunduruktaki deliklere yerleştirilen ve kedene ile boyunduruk arasındaki bağlantıyı sağlayan kalınca çubuk.
Kılıç: Sabanın yere temas eden, süren kısmı.
Baran: Üzüm, zeytin,fıstık vb bahçelerdeki ağaç sıraları.
Baranlamak: Baranlardaki ağaç kenarlarına baran boyunca her iki tarafına sabanla 3-4 hat çekmek/sürmak.
Kürtün: Kamıştan yapılan semer.
Garaf: 3-10 metre derinliğinde sulama için açılmış genişçe kuyu.
Zikke: At, eşek, öküz vb örüklemeye yarayan demirden yapılmış kazık.
Gelelim Asıl İşimize..
Traktörün az bulunduğu veya hiç bulunmadığı zamanlarda tarlaları ve bahçeleri sürmek için hayvan gücünden faydalanılırdı. Tabi koskoca tarlaların hayvan gücü ile sürülmesi hem zahmetli hem çok zaman alan bir iş olduğundan, bu işin bir adı vardı. Çüt Sürme...
Çift sürmek çüt sürmek diye söylenir bizde. Çüt işine başlayan büyükler günlerce bazen haftalarca bu işle uğraşır, soranlara çüte gitti denirdi. Koca tarlaların 30 cm aralıklarla git gel sürülmesi şu an bile sabrımızı zorlar.
O ne sabırdı öyle...Her sabah erkenden kalk, eşeğe bin, örüklenmiş atları al ve sula, sabanı koş(atlara bağla), kılıcı temizle mesesle ve saat 13'e kadar peşinden git..
Her bir işin ayrı bi zorluğu vardı. Atlar saban yanına getirilir biri sağa biri sola aynı hizada durdurulurdu. Ardından önce atların boynuna minderler konup kedeneler bağlanırdı. Daha sonra boyunduruk geçirilirdi her iki atın boynuna.. Samı ipleriyle samılar kedenelere sıkıca bağlanırdı. Atlar sabanın boyunduruğa bağlanması için hizalanır ve kayış bağlantısı yapılırdı. En son baş ipi de bağlanarak sürmeye hazır hale getirilirdi çüt..
Tabi bütün iş burada bitmezdi.. Mesesi alıp kılıç temizlenmeli ve ayarlanmalıydı.. Mesesin işe yaradığı başka yerlerde vardı aslında.. Huysuzluk yapan ata haifçe dokundurmak.. Çüt sürmeye başlanınca ara sıra atlar ve süren kişi dinlenir ve bu iş saat 1'e kadar sürerdi.. Bazen hem sabah hem akşamüstü çüt sürülürdü.. Ama genelde sabah sürülür akşamüstü diğer işlere bakılırdı. Çüt sürme işi bitince atlar sulanır sonra yayılımı iyi olan bir yere götürülüp zikke ile örüklenirdi.. Bu işi genelde küçükler yapardı.. Sonra tekrar eşeğe binip evin yolu tutulurdu.. Bu iş tarlalar sürülüp bitene kadar böyle devam eder giderdi... Herşey geçim meselesiydi aslında..
Yazılarıma devam edeceğim..
Kaynak: Behzat POLAT 21.06.2014
